Τον Εθνικό Ύμνο της Ελλάδος αποτελούν οι δύο πρώτες στροφές του ποιήματος “Ύμνος εις την Ελευθερίαν” του Διονύσιου Σολωμού. Τον ύμνο έχει μελοποιήσει ο Νικόλαος Μάντζαρος.
Ιστορικό πλαίσιο & συνθήκες
Κάποια πράγματα μπορεί να τα θεωρούμε δεδομένα σήμερα αλλά δεν ήταν δεδομένα πάντα. Το σπουδαίο αυτό ποίημα γράφτηκε το 1823. Αν σκεφτούμε την ψυχολογία εκείνων των ανθρώπων μετά από σχεδόν 400 χρόνια σκλαβιάς, τότε θα καταλάβουμε την ανάγκη του μεγάλου μας ποιητή να γράψει έναν…Ύμνο προς την Ελευθερία. Εξάλλου, το βασικό σύνθημα της εποχής ήταν “Ελευθερία ή Θάνατος”. Όλα λοιπόν αφορούν την Ελευθερία!
Η προσωποποίηση της Ελευθερίας
Σε γνωρίζω από την κόψη
Του σπαθιού την τρομερή,
Σε γνωρίζω από την όψη
Που με βια μετράει τη γη.
Η Ελευθερία εδώ εμφανίζεται σαν ένα πρόσωπο. Αν και οι Έλληνες έχουν καιρό να την δουν, ξέρουν να την αναγνωρίζουν. Από που; Από το σπαθί της που έχει τρομερή κόψη και σκορπάει τον τρόμο στους κατακτητές. Μετά από τόσα χρόνια σκλαβιάς, δεν θα γινόταν να έρθει αλλιώς εξάλλου!
Ακόμα, την αναγνωρίζουν από την όψη της που με βιασύνη (η λέξη βια και όχι βία αφορά την βιασύνη) θα αποκαταστήσει την δικαιοσύνη στην γη. Είναι διάχυτος ο ενθουσιασμός και όλοι πιστεύουν πως θα αποκατασταθεί γρήγορα η τάξη.
Πότε θα εμφανιστεί;
Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη
Των Ελλήνων τα ιερά,
Η Ελευθερία είναι επιτέλους εδώ!
Και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
Χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
Εθνικός Ύμνος και σχέση με την σημερινή εποχή
Σήμερα οι συνθήκες δεν είναι ίδιες με το 1823. Παρόλα τα λάθη μας στην πορεία των χρόνων, η πατρίδα μας είχε και επιτυχίες. Μην βλέπουμε μόνο τα αρνητικά. Η Ελλάδα είναι μία δημοκρατική, ειρηνική χώρα. Προφανώς, υπάρχουν τεράστια περιθώρια βελτίωσης αλλά μην μηδενίζουμε και τις επιτυχίες μας. Οι στίχοι του Εθνικού Ύμνου που είναι διαχρονικοί και θα έπρεπε να τους έχουμε πάντα στο μυαλό μας εμείς οι Έλληνες είναι παρακάτω και είναι οι τελευταίοι στίχοι του ποιήματος. Μιλούν για την Ενότητα που πρέπει να έχουμε. Μία ενότητα που φαίνεται πως είναι η Αχίλλειος πτέρνα μας αν σκεφτούμε πως ακόμα και στην Επανάσταση του 1821 υπήρξαν σκληρές μάχες μεταξύ Ελλήνων ή αν σκεφτούμε πως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ενώ όλες οι χώρες προσπαθούσαν να σταθούν στα πόδια τους, εμείς σκοτωνόμασταν μεταξύ μας. Κάποια στιγμή αυτό θα πρέπει να σταματήσει και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της Παιδείας. Πρέπει να μάθουμε πως είμαστε μία μικρή χώρα και επιβάλεται να είμαστε ενωμένοι μεταξύ μας. Μπορούμε να διαφωνούμε ελεύθερα αλλά όχι να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας όπως περιγράφει πολύ γλαφυρά ο Διονύσιος Σολωμός στους παρακάτω στίχους…
Οι τελευταίοι στίχοι
Η Διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή
καθενός χαμογελάει, “πάρ’ το”, λέγοντας, “και συ”.
Κειο το σκήπτρο που σας δείχνει έχει αλήθεια ωραία θωριά·
μην το πιάστε, γιατί ρίχνει εισέ δάκρυα θλιβερά.
Από στόμα οπού φθονάει, παλληκάρια, ας μην πωθεί,
πως το χέρι σας κτυπάει του αδελφού την κεφαλή.
Μην ειπούν στο στοχασμό τους τα ξένη έθνη αληθινά:
“Εάν μισούνται ανάμεσό τους δεν τους πρέπει ελευθεριά”.
Τέτοια αφήστενε φροντίδα· όλο το αίμα οπού χυθεί
για θρησκεία και για πατρίδα όμοιαν έχει την τιμή.
Στο αίμα αυτό, που δεν πονείτε για πατρίδα, για θρησκειά,
σας ορκίζω, αγκαλισθείτε σαν αδέλφια γκαρδιακά.
Πόσο λείπει, στοχασθείτε, πόσο ακόμη να παρθεί·
πάντα η νίκη, αν ενωθείτε, πάντα εσάς θ’ ακολουθεί.
Ω ακουσμένοι εις την ανδρεία καταστήστε ένα Σταυρό
και φωνάξετε με μία: «Βασιλείς, κοιτάξτ’ εδώ!»
Το σημείον που προσκυνάτε είναι τούτο, και γι’ αυτό
ματωμένους μας κοιτάτε στον αγώνα το σκληρό.
Ακατάπαυστα το βρίζουν τα σκυλιά και το πατούν
και τα τέκνα του αφανίζουν και την πίστη αναγελούν.
Εξ αιτίας του εσπάρθη, εχάθη αίμα αθώο χριστιανικό,
που φωνάζει από τα βάθη της νυκτός: Να εκδικηθώ.
Δεν ακούτε, εσείς εικόνες του Θεού, τέτοια φωνή;
Τώρα επέρασαν αιώνες και δεν έπαυσε στιγμή.
Δεν ακούτε; Εις κάθε μέρος σαν του Άβελ καταβοά·
δεν ειν’ φύσημα του αέρος που σφυρίζει εις τα μαλλιά.
Τι θα κάμετε; Θ’ αφήστε να αποκτήσομεν εμείς
λευθεριάν, ή θα την λύστε εξ αιτίας πολιτικής;
Τούτο ανίσως μελετάτε ιδού εμπρός σας τον Σταυρό:
Βασιλείς, ελάτε, ελάτε, και κτυπήσετε κι εδώ!”.
