Σ’αναζητώ στη Σαλονίκη – Ανάλυση στίχων
Το “Σ’αναζητώ στη Σαλονίκη” είναι ένα τραγούδι που έχει αγαπηθεί όσο λίγα. Τους στίχους έχει γράψει ένας από τους πολύ αγαπημένους Έλληνες στιχουργούς, ο κύριος Φίλιππος Γράψας.
Αρχικά, οποιαδήποτε διαφωνία είναι ευπρόσδεκτη. Εγώ, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να πατήσω το Play, να ακούσω για πολλοστή φορά αυτούς τους στίχους και να προσπαθήσω να δώσω τη δική μου εξήγηση. Πάμε λοιπόν…
Γιατί μιλάει για τη Θεσσαλονίκη;
Η Θεσσαλονίκη είναι μία πόλη με ξεχωριστή σημασία για όλη την Ελλάδα για πολλούς λόγους. Έχει μακρά ιστορία (ιδρύθηκε το 316 π.Χ.) και έχει φιλοξενήσει πολυάριθμες κουλτούρες, θρησκείες και εθνοτικές ομάδες, γεγονός που την καθιστά μια πολυπολιτισμική πόλη με μοναδική ταυτότητα. Ακόμα, έχει προσφέρει μεγάλους ποιητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες και φιλοσόφους. Η πολιτιστική της κληρονομιά περιλαμβάνει σημαντικά μνημεία και μουσεία. Τέλος, διαθέτει έναν λιμένα μεγάλης σημασίας και είναι εμπορικός κόμβος, με σημαντική προσφορά στην εθνική οικονομία, ενώ φιλοξενεί μερικά από τα κορυφαία πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας, συμβάλλοντας στην προώθηση της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας στη χώρα.
Η ανάλυση των στίχων
“Αφού με έσπειρε μια μοίρα αυτοκρατόρισσα
Μήτρα με γέννησε αρχαία Μακεδόνισσα
Μ’ άδεια φαρέτρα πολεμάω το χειμώνα
Από το κάστρο στην καρδιά
Του Πλαταμώνα”
Εδώ, ο στιχουργός μιλάει για την καταγωγή του από την αρχαία Μακεδονία και την ισχυρή δύναμη που τη συνοδεύει (Αυτοκρατόρισσα μοίρα). Αυτά τον αναγκάζουν να πολεμήσει και να αντισταθεί ακόμα και αν δεν έχει σήμερα τα ίδια όπλα (η φαρέτρα είναι άδεια). Πολεμάει τον χειμώνα, ο οποίος συμβολίζει τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ίδια η πατρίδα του. Πολεμάει από το κάστρο του Πλαταμώνα, που βρίσκεται σε μία στρατηγική θέση που ουσιαστικά ενώνει τη Μακεδονία με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Αφού με φέρνει μονοπάτι φαναριώτικο
Ένα σοκάκι με κρατάει σαλονικιώτικο
Έλα ένα βράδυ την υπόσχεση να πάρεις
Πριν να τη σβήσει με σφουγγάρι
Ο Βαρδάρης
Αφού γίνεται πάλι μία αναφορά στην καταγωγή από την Πόλη (Φανάρι) αλλά και τη Θεσσαλονίκη, ο στιχουργός μιλάει για μία υπόσχεση που κινδυνεύει να χαθεί. Για να κατανοήσουμε ποια είναι η υπόσχεση, πρέπει να αναλογιστούμε τι μπορεί να συμβολίζει ο Βαρδάρης. Ο άνεμος, μπορεί να συμβολίζει την αλλαγή λόγω της έντονης φύσης του. Η αλλαγή των καιρικών συνθηκών και η μετάβαση από τη μία εποχή στην άλλη, συμβολίζουν και τη νέα εποχή που θα σβήσει κάποιες από τις παλιές αξίες και έτσι η υπόσχεση ότι θα διατηρήσουμε τις αξίες μας μέσα στον χρόνο θα χαθεί.
Αφού μεθάω μ’ ένα κρασί αγιονορείτικο
Και μ’ ένα ντέρτι σεκλετίζομαι πολίτικο
Βρες το μαχαίρι που στα δύο μας χωρίζει
Κι έλα εδώ στων στεναγμών
Το μετερίζι
Εδώ, γίνεται μία επίκληση για την ενότητα των Ελλήνων. Δεν μιλάει για καταγωγή αλλά για τα πράγματα που μας ενώνουν, όπως για παράδειγμα η θρησκεία (Άγιο Όρος) ή ο καημός (ντέρτι) για την Πόλη. Ειδικά, στις μέρες μας που η Αγία Σοφία έχει γίνει τζαμί, η στενοχώρια είναι ακόμα μεγαλύτερη. Έτσι, προτρέπει να βρούμε τι είναι αυτό που μας χωρίζει και να σμίξουμε στο μετερίζι. Το μετερίζι είναι η θέση από την οποία πολεμάει. Εκεί, λοιπόν, πρέπει να πολεμήσουμε ενωμένοι.
Αφού στον Όλυμπο οι Θεοί τ’ αποφασίσανε
δώσαν στο κρύο τα κλειδιά κι αυτοκτονήσανε
μόνη ξυπνά μόνη κοιμάται τώρα η μέρα
με μηχανάκι με κομπιούτερ και φλογέρα
Όπως είπαμε στην αρχή, ο πόλεμος γινόταν ενάντια στον χειμώνα, ο οποίος συμβολίζει το πέρασμα σε μία πολύ δύσκολη κατάσταση. Σε αυτούς τους στίχους, φαίνεται πως η μάχη χάνεται και οι Θεοί αποφασίζουν να παραδώσουν τον έλεγχο στο κρύο του χειμώνα και να αυτοκτονήσουν. Πλέον, η μέρα είναι μόνη της μιας και οι θεοί την εγκατέλειψαν. Αυτό σημαίνει πως μαζί με τους θεούς, την εγκατέλειψαν και πολλές από τις αξίες του παρελθόντος. Πλέον, η μέρα ξυπνάει και κοιμάται με μηχανάκι, κομπιούτερ και φλογέρα. Αυτή η περιγραφή συμβολίζει την έλευση μιας νέας, δήθεν μοντέρνας εποχής, όπου η τεχνολογία έχει κυριαρχήσει πλήρως έναντι της παράδοσης με ότι αυτό συνεπάγεται.
Σ’ αναζητώ
Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη ξημερώματα
Λείπει το βλέμμα σου
Απ’ της αυγής τα χρώματα
Σ’ αναζητώ
Σ’ αναζητώ μ’ ένα βιολί κι ένα φεγγάρι
Λείπει το όνειρο
Εσύ και το δοξάρι
Εδώ λοιπόν, φτάνουμε στο αποκορύφωμα των στίχων, όπου ο δημιουργός αναζητά απεγνωσμένα την Ελλάδα που έχει χαθεί. Ο στίχος “Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη” αναφέρεται στην προσπάθεια να ανακαλύψουμε ή να επανακτήσουμε τις ρίζες μας, την παράδοσή μας και τον πολιτισμό μας. Όμως, όσο όμορφα και να είναι τα χρώματα της αυγής, πάντα κάτι λείπει.
Η αναζήτηση γίνεται με τη συνοδεία μουσικής και υπό το φως του φεγγαριού (μιας και επικρατεί σκοτάδι). Εξάλλου, το βιολί, ως λαϊκό μουσικό όργανο, παρουσιάζεται στην Ελλάδα από το 17ο αιώνα και υπάρχει ακόμα και σήμερα σε πολλά συγκροτήματα παραδοσιακής μουσικής.
Την αναζήτηση κάνουν πολύ δύσκολη οι απουσίες του κοινού σκοπού (όνειρο), της ενότητας και της χαράς (το δοξάρι πιστεύω πως συμβολίζει αυτό το αίσθημα μιας και είναι το απαραίτητο μέσο για την παραγωγή της μουσικής).
Συναισθήματα…
Οι στίχοι μου βγάζουν μια βαθιά νοσταλγία, αγάπη, αγωνία αλλά και αποφασιστικότητα γιατί η αναζήτηση δεν έχει σταματήσει…παρά τις δυσκολίες του χειμώνα. Είναι πολύ σημαντικό ότι τους στίχους έντυσε η μουσική του σπουδαίου Κύπριου συνθέτη Μάριου Τόκα και απογείωσε η φωνή του αγαπημένου Δημήτρη Μητροπάνου.
